توضیحات
دربارهی کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران
آل احمد در کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران به بررسی مفهوم روشنفکری، پایگاههای طبقاتی آن در ایران، و بررسی عملکرد روشنفکران ایرانی پرداخته است. جلال آل احمد در این کتاب به ذکر مصادیق روشنفکری از لحاظ خودش نیز پرداخته است.
وی در این راستا، ابتدا پیامبران را در سرلوحه لیست روشنفکران قرار می دهد و در مراتب بعدی، از کسانی همچون سیاوش، شخصیت اساطیری ایران که خونش بیگناه ریخته شد، گئومات، زرتشت، مانی، مزدک، بزرگمهر و خاندان برمکی نام می برد و بعد در دوره اسلامی هم به شخصیتهایی مثل فردوسی، ابوریحان بیرونی، ابوعلی سینا، ناصرخسرو، خیام، حسن صباح و مولوی اشاره میکند و این لیست را ادامه می دهد تا برسد به سید جمال اسدآبادی، قائم مقام فراهانی و میرزا تقی خان امیرکبیر. البته آل احمد افرادی مثل سعدی، عنصری، فرخی و قاآنی را هم مستعد روشنفکر شدن میداند، ولی معتقد است که آنها از برخی از صفات لازم برخوردار نبوده اند و در نتیجه، نمیتوانند در لیست مربوطه جایی داشته باشند.
در این لیست، اسامی شخصیتهای غیرایرانی مثل ژان پل سارتر، برتراند راسل، آندره ژید، آنتونیو گرامشی و ریمون آرون هم دیده میشود. علاوه بر این، شخصیتهایی مثل ملک المتکلمین، کسروی، ملک الشعرای بهار، دهخدا، دکتر مصدق، نیما و خلیل ملکی هم در لیست روشنفکران ایرانی جلال آل احمد قرار دارند.
این کتاب تحلیلی است از مقوله روشنفکری و کیفیت پیدایش روشنفکران و ارزشیابی افکار و اعمال آنان. در این کتاب سعی شده معیارهای صحیح و ناصحیح روشنفکری مورد بازخوانی قرار گیرد و تکلیف روشنفکر و روشنفکری در ایران در سده اخیر مشخص گردد. نگارنده ضمن مقایسه روشنفکران غربی و روشنفکران ایرانی به مراحل پیدایش روشنفکری در غرب و اروپا اشاره نموده و خدمات و لطمات روشنفکران ایرانی را بررسی نموده است.
دربارهی نویسنده
جلال آل احمد متولد آذر ۱۳۰۲ و براساس برخی روایتها ۱۱ آذر ۱۳۰۲ در تهران و درگذشته در ۱۸ شهریور ۱۳۴۸ میباشد. او همسر سیمین دانشور بوده و همینطور از تاثیرگذاران مهم جنبش روشن فکری و نویسندگی ایران است. وی علاوه بر نویسندگی، با ترجمههای متعدد خود نیز نقش زیادی در پیشبرد ادبیات معاصر ایفاکرد.