نوشتن یا ننوشتن، مساله این است…

نمایشنامه های کلاسیک چه تفاوتی با نمایشنامه های معمولی دارند؟ آثار بزرگانی مثل ویلیام شکسپیر، اسکار وایلد و تنسی ویلیامز چه ویژگی های مشترکی دارند؟ اگرچه هر یک از این نمایشنامه نویسان به داشتن سبک و استعدادهای منحصر بفرد خود معروف هستند، اما برخی ویژگی های مهم در نمایشنامه های آنها مشترک است. در اینجا چند توصیه در مورد اجزای اصلی نمایشنامه ارائه می کنیم که با کمک آنها می توانید نمایشنامه هایی به یادماندنی بنویسید.

شخصیت ها

پیچیده ولی نه بیش از حد غامض، و دوست داشتنی اما نه بی عیب و نقص. مهم ترین مساله در خلق شخصیت ها، تعادل است. بیایید شاهزاده دانمارکی شکسپیر را بررسی کنیم. آیا هملت اگر گناهش و درگیری درونی اش را نداشت، باز هم شخصیتی دوست داشتنی بود؟ هر کدام از شخصیت های شما باید انگیزه ها و نقص های شخصی خود را داشته باشند، خواه دیدن ارواح پدرانشان و فکر کردن به خودکشی باشد یا هر چیز دیگری. قبل از اینکه بفهمید هر شخصیت به کدام قسمت از داستان نمایشنامه تان تعلق دارد، باید تصمیم بگیرید که هر شخصیت کیست و چطور به آن نقطه رسیده است . شمایی کلی از شخصیت ها تهیه کنید (که شامل تاریخچه ای مختصر برای هر یک از شخصیت های اصلی است)، البته فقط برای خودتان. هنگام نوشتن نمایشنامه لازم نیست تاریخچه زندگی هر شخصیت را برای خواننده شرح دهید؛ بلکه گذشته شخصیت ها باید همان نیروی پنهان و محرمانه ای باشد که آنها را به سمت کارهایی که در نمایشنامه انجام می دهند، سوق خواهد داد. اگر این برنامه ریزی ها را داشته باشید، بعدا می توانید نمایشنامه ای با شخصیت های جذاب را در حداقل زمان بنویسید.

ژانر

شما باید چه نوع نمایشنامه ای بنویسید؟ آیا هدف تان در زندگی این است که دیگران را بخندانید یا آنها را به گریه بیاندازید؟ یا دوست دارید اطرافیان تان را چند ساعتی گیج و سردرگم کنید؟ قبل از اینکه نوشتن را آغاز کنید، باید درباره ژانر نمایشنامه تان تصمیم بگیرید. مطمئنا می توانید با نوشتن یک داستان خنده دار که ناگهان غم انگیز می شود، یا داستانی تراژیک که ناگهان خنده دار می شود ریسک کنید؛ اما بیشتر مخاطبان داستانی یکدست را ترجیح می دهند. پیش از اینکه شروع کنید، باید تصمیم بگیرید که آیا یک پایان خوش می خواهید یا پایانی تراژیک. این کار باعث می شود که در نیمه راه نوشتن نمایشنامه نظر خود را تغییر ندهید.

در مورد ژانر، احتمالا مهم ترین کاری که می توانید انجام دهید این است که آثار دیگران را بخوانید. بدون خواندن “اهمیت جدی بودن” نمی توانید یاد بگیرید چگونه نمایشنامه ای بنویسید که شوخ طبعی آثار وایلد را داشته باشد، و قطعا برای نوشتن نمایشنامه ای به عظمت تراژدی های شکسپیری لازم است که ابتدا هملت یا مکبث را بطور کامل مطالعه کنید.

پیرنگ (طرح داستان)

خب، بالاخره به لحظه ای رسیدیم که همگی منتظرش بودیم: وقت آن است که پیرنگ خود را خلق کنید. همانطور که قبل از شروع نوشتن باید ژانر خود را پیدا کنید، در مورد پیرنگ نیز باید قبل از نوشتن نمایشنامه تان تصمیم بگیرید. دقیقا مثل سرگذشت هایی که برای شخصیت های خود می سازید، باید برای پیرنگ نمایشنامه هم برنامه ای دقیق و کامل بنویسید. رویدادهای مهمی که باید اتفاق بیفتند را برنامه ریزی کنید و بر خلق نقطه آغاز، میانه و نقطه پایان متمرکز شوید. این مرحله برنامه ریزی را می توان پیش نمایشنامه نویسی (pre-writing) نامید که یاد گرفتن آن به همان اندازه یادگیری نوشتن خود نمایشنامه اهمیت دارد. در این مرحله باید ایده های مربوط به چگونگی جان بخشیدن به پیرنگ خود را هم بنویسید. کدام عناصر با رفتار شخصیت ها نشان داده می شوند و کدام یک از آنها از طریق گفتگوی بین شخصیت ها به تصویر کشیده خواهند شد؟ آیا شخصیت های شما مونولوگ خواهند داشت؟ همچنین لازم است که قبل از شروع نوشتن، درباره پایان داستان تصمیم بگیرید. باید مخاطب در انتهای نمایشنامه شما غافلگیر شود، نه خودتان!

کنش ها (آکسیون)

تعادل بین دیالوگ و کنش ها روی صحنه مساله ای مهم و ضروری است. نباید حوصله مخاطبان یا خوانندگان را با دیالوگ های زیاد سر ببرید، و از طرف دیگر هم نباید آنها را با کنش های بیش از حد گیج کنید. همه توضیحاتی که در نمایشنامه درباره جزئیات کنش های بازیگران یا وضعیت صحنه نمایش می نویسید باید صریح و دقیق باشند. افکار یا انگیزه های شخصیت ها را در این توضیحات نیاورید مگر اینکه برای فهمیدن آکسیون ضروری باشند. این تعادل بین آکسیون و دیالوگ می تواند یکی از چالش برانگیزترین بخش ها در مسیر یادگیری نمایشنامه نویسی باشد، مخصوصا به این دلیل که به بسیاری از نویسندگان یاد داده اند “به جای گفتن، به تصویر بکشند”. واقعیت این است که در تئاتر حتی بخش عمده ای از کنش ها را هم با دیالوگ و کلام به نمایش درمی آورند.

به نمایشنامه خود جان بدهید

بالاخره تمام شد! شخصیت ها را شناختید، پیرنگ داستان را برنامه ریزی کردید و نمایشنامه ای فوق العاده هم نوشتید. اما حس می کنید هنوز یک جای کار می لنگد. نمایشنامه شما به آن خوبی که مد نظرتان بود از آب در نیامده است. چه کار دیگری باید انجام دهید تا نمایشنامه تان عالی شود؟ بیایید جواب این سوال را از دوستان قدیمی خود بگیریم. فرق بین نمایشنامه هایی که شکسپیر، وایلد یا ویلیامز نوشته اند با نمایشنامه ای که شما نوشته اید چیست؟ قبلا نمایشنامه ها مدت ها پیش از اینکه منتشر شوند، اجرا می شدند. نمایشنامه شما هم قرار است دیده و شنیده شود. پس با چند نفر از دوستان دور هم جمع شوید و یک جلسه نمایشنامه خوانی داشته باشید. این کار به شما کمک می کند تا ایرادات یا ناهماهنگی های متن را برطرف کنید. اگر در جریان اجرای نمایش مشکلات را برطرف کنید، طبیعتا خوانندگان نمایشنامه هم مشکلی در آن نخواهند دید.