شما کتابتان را نوشته‌اید، تمامی کلمات روی صفحه هستند و بالاخره از نتیجه کارتان راضی شده‌اید. گام بعدی چیست؟ چگونه کتاب را برای چاپ مرتب می‌کنید و بخشهای مختلف یک کتاب کدامند؟ در این مقاله به ترتیب اجزای مختلف کتاب را شرح می‌دهیم.
حتی اگر فصلهای کتاب خود را به شکلی عالی نوشته باشید، باز هم قبل از چاپ کتاب باید بخشهای مختلفی را به آن اضافه کنید. تمامی کتابها به سه دسته بندی اصلی تقسیم می‌شوند: مقدمه، بدنه و مطالب پایانی کتاب. این سه قسمت به قسمتهای دیگری نیز تجزیه می‌شوند.
مقدمه چیست؟
مقدمه در ساده ترین شکل خود مجموعه‌ای از صفحات در ابتدای یک کتاب است. با آنکه بسیاری از خوانندگان صفحات ابتدایی کتاب را نمی‌خوانند، این بخش حاوی مهمترین اطلاعات درباره نویسنده و ناشر است. اگر خودتان کتابتان را چاپ می‌کنید مهم است که جزییات صحیحی را در این قسمت وارد کنید. در زیر بخشهای مختلف مقدمه را شرح می‌دهیم.
دیباچه
دیباچه یک صفحه تزیینی مصور است که معمولا در صفحه روبه روی عنوان کتاب و در سمت چپ ظاهر میشود. در بسیاری از کتابهای منتشر شده در دهه ۱۸۰۰ از این صفحه برای نشان دادن تصویر نویسنده و امضای او استفاده میشد. اما امروزه داستان نویسان از این فضا برای نشان دادن نقشه دنیای خود یا به تصویر کشیدن لحظه‌ای مهم یا مضمونی در کتاب استفاده می‌کنند یا آنکه آن را خالی می‌گذارند.
صفحه عنوان
صفحه عنوان کتاب همیشه در مقدمه می‌آید. در این صفحه، عنوان کامل کتاب و نام نویسنده آن طور که روی جلد نشان داده شده آورده میشود. این اطلاعات مشخص می‌کند که چگونه کتاب در کتابخانه ارجاع داده میشود و بنابراین اطلاعات این قسمت باید کاملا درست باشد. اکثر نویسندگان در این قسمت کتاب خود را امضا می‌کنند. همچنین میتوان نام ناشر و تاریخ چاپ را در این صفحه آورد
صفحه حق امتیاز
صفحه حق امتیاز همیشه در بخش مقدمه آورده میشود و شامل اطلاعات فنی درباره حق امتیاز نشر و تاریخ ویرایش و چاپ، اعلامیه‌های قانونی، شابک، و جزییات ناشر و چاپ کننده است. این صفحه معمولا در سمت عقب صفحه عنوان آورده میشود.
صفحه تقدیم
صفحه تقدیم توسط نویسندگانی اضافه میشود که میخواهند کتابشان را به یک شخص یا افراد مهمی تقدیم کنند. این صفحه بعد از صفحه حق امتیاز می‌آید. با آنکه معمولا در یک خط یا جمله نوشته میشود اما صفحه مخصوص خود را دارد.
فهرست محتوا
اگر نویسنده‌ای بخواهد فهرست محتوا اضافه کند، باید آن را در بخش مقدمه بیاورد و تمامی بخشهای مهم کتاب را در آن وارد کند از جمله فصلهای موجود در بدنه متن و در بخش پایانی.
معرفی
صفحه معرفی معمولا در کتابهای غیرداستانی وجود دارد. این صفحه با صفحه پیش گفتار در کتابهای داستانی متفاوت است. صفحه معرفی اطلاعات مورد نیاز خواننده را به جهت درک مفهوم کتاب قبل از آنکه وارد بدنه اصلی داستان شود، شرح می‌دهد.
اپیگِراف
اپیگراف نقل قول یا گزیده‌ای است که موضوع کتاب را توصیف می‌کند که میتواند به شکل شعر، گزیده‌ای از کتاب یا منبع دیگر باشد و شامل ارجاع به نویسنده نقل قول می‌باشد. اپیگراف معمولا قبل از فصل اول آورده میشود.
پیشگفتار
پیشگفتار معرفی نامه کتاب است که توسط نویسنده نوشته میشود. معمولا در آن به شرح علت نوشتن کتاب پرداخته میشود. اگر کتاب ویرایشهای زیادی را پشت سر گذاشته باشد، پیشگفتار دربرگیرنده جزییاتی از تغییرات صورت گرفته از زمان آخرین انتشار خواهد بود.
تقریظ
تقریظ مقدمه‌ای بر کتاب است که توسط شخصی غیر از نویسنده نوشته میشود.
سخن آغازین
سخن آغازین بخشی است که درست قبل از بدنه کتاب آورده میشود. هدف آن چیدن صحنه کتاب است. معمولا در سخن آغازین داستانی مقدماتی تر آورده میشود که به داستان اصلی ارتباط دارد. به یاد داشته باشید که بسیاری از بخشهای نامبرده شده ضروری نیستند. در اکثر موارد صفحه عنوان و حق امتیاز کافی است.
بدنه کتاب چیست؟
بدنه کتاب حاوی محتوای اصلی کتاب است. در آثار داستانی این بخش شامل داستان میشود. در این بخش زیربخشهایی چون فصلها و قسمتها را می‌بینید. در کتابهای غیرداستانی بدنه جایی است که تمامی تلاشهای سخت و تحقیقات به فصولی تجزیه میشود که در صفحه فهرست مطالب آورده‌اید.
سخن آخر
سخن آخر بخشی است که در انتهای بدنه کتاب آورده و از آن برای جمع بندی داستان به شکلی رضایت بخش استفاده میشود. از آن میتوان برای اشاره کردن به موضوعی که در کتاب بعدی آورده خواهد شد یا به عنوان شیوه‌ای برای پیوند دادن داستان با داستانهای بعدی استفاده کرد.
پس گفتار
پس گفتار یادداشتی نهایی و موجز است که کتاب را به پایان می‌برد. برخلاف پیش گفتار، پس گفتار بسیار کوتاه بوده و معمولا یکی دو جمله است. پس گفتار معمولا برای محکم کردن گره‌های شل داستان استفاده میشود اما بر عکس پیش گفتار ممکن است با داستان اصلی بدنه کتاب بی ارتباط باشد.
پایان نوشت
معمولا پایان نوشت در پشت بدنه کتاب آورده شده و مقابل سخن آغازین بوده و شامل یادداشتهای نهایی نویسنده می‌باشد. در آثار داستانی از این قسمت به نام « یادداشتهایی از نویسنده » نام برده میشود و معمولا در رمانهایی دیده میشود که نویسنده با مضمونی سخت روبه رو بوده یا میخواهد به دیگران بگوید چگونه تجربیات شخصی وی روی داستان تاثیر گذاشته است.
نتیجه گیری
بخش نتیجه گیری در آثار غیرداستانی وجود دارد و در انتهای کتاب می‌آید. نتیجه گیری بخشی است که ادعاهای اصلی موجود در کتاب را جمع بندی کرده و دربرگیرنده فکر یا نظر نهایی نویسنده است.
موخره چیست؟
موخره در مقابل مقدمه، شامل اطلاعاتی است که در پشت جلد کتاب پیدا خواهید کرد. به طور کلی نویسندگان از این بخش برای فراهم کردن محتوای بعدی برای خوانندگان استفاده می‌کنند. موخره میتواند شامل سایر کتابهای منتشر شده توسط نویسنده یا حتی یادداشتی از جانب ناشر باشد.
تمجیدها و قدردانی ها
تمجیدها یا سخنان نویسندگان دیگر معمولا بعد از بدنه کتاب و در انتها آورده می‌شوند. این بخش فرصتی برای نویسنده است تا هر نقل قول مثبتی از سایر نویسندگان را درباره کتاب خود بیاورد و بخش قدردانی به نویسنده اجازه می‌دهد تا از کسانی که برای خلق کتاب زحمت کشیده‌اند تشکر کند.
پیوست
پیوست معمولا توسط نویسندگان غیرداستانی استفاده میشود تا اطلاعات اضافی از جمله مراجع، متون تحقیقاتی یا منابع اطلاعاتی دیگر را در اختیار خوانندگان قرار دهند. نویسنده از اطلاعات موجود در پیوست برای اعتبار بخشیدن به کتابش استفاده می‌کند.
واژه نامه
واژه نامه میتواند توسط نویسندگان آثار داستانی و غیرداستانی استفاده شود. این بخش انتهایی از کتاب جایی است که نویسنده کلمات یا مفاهیم نادر و تخصصی را توضیح می‌دهد.
فهرست منابع
فهرست منابع که معمولا توسط نویسندگان آثار مستند استفاده میشود جایی است که نویسنده منابعی که در حین تحقیق در مورد کتاب به آنها رجوع کرده است را می‌آورد.
نمایه
نمایه نه تنها برای نویسندگان غیرداستانی مفید است بلکه به عنوان مکانی برای ارجاع به منابع می‌باشد و متواند برای نویسندگان آثار داستانی که کتابهایشان تا به حال چندین بار چاپ مجدد شده مفید باشد زیرا ممکن است در سرتاسر کتاب نقاط ارجاع زیادی وجود داشته باشد.
آناتومی کتاب
شما تا زمانی که نوشتن اولین کتابتان را به پایان نرسانید متوجه نمی‌شوید که چقدر بخش چاپ کتاب کار می‌برد. شما باید بدانید چه بخشهای اضافی را باید به کتابتان وارد کنید و چرا آنها مهم هستند. چرا؟ زیرا این کتاب شماست و دنیای چاپ دنیای شما نیز هست. بنابراین باید به نحوه سازوکار آن آشنا باشید.
اگر کتابتان را خودتان چاپ می‌کنید باید کتابتان حرفه‌ای و کامل باشد. اگر از ناشر استفاده می‌کنید، درک اهمیت این موضوع به شما کمک می‌کند تا صفحات کتاب را به درستی غلط گیری کنید و مطمئن شوید که خیالتان از بابت کتاب راحت است. همچنین این مزیت را به شما می‌دهد که بدانید از شما چه چیزی خواسته میشود تا فراهم کنید. هیچ چیز بدتر از فراموش کردن نام کسی در حین تشکر کردن نیست.