شعر ژاپنی تاریخچه‌ای غنی دارد که قدمت آن به هزاران سال برمیگردد. اشعار ژاپنی در طول قرنها تکامل زیادی پیدا کرده‌اند

تاریخچه‌ای کوتاه در باب اشعار ژاپنی

اشعار ژاپنی از زمان سلسله چینی تانگ (618–907 میلادی) و طی یک دوره فرهنگی غنی در سراسر آسیا، وجود داشته است. در این مدت شعر در چین رونق گرفت و تأثیر آن تا فرهنگ ژاپن پیش رفت. به عنوان مثال، کوجیکی (نوشته شده در 712 م) و نیهون شوکی (720 م) قدیمی ترین کتاب‌های شعر ژاپنی هستند. این مجموعه‌های اساطیری، تاریخی و منظوم متعلق به دوره نارا بوده و اساساً به زبان چینی نوشته شده‌اند. شعر سنتی ژاپن واکا نامیده میشود. در ژاپن، شعرها اغلب در قالب گلچین‌ها جمع آوری شده‌اند، و قدیمی ترین کتاب شناخته شده یک مجموعه 20 جلدی واکا به نام Man’yōsh یا Manyoshu است که در قرن هفتم چاپ شده است.

انواع ده گانه اشعار ژاپنی

شعر مدرن ژاپن – پس از جنگ جهانی دوم – ژاندای شی یا شعر معاصر نامیده می‌شود. در زیر به ده نوع شعر رایج در ادبیات ژاپن اشاره می‌کنیم:

1- هایکو: هایکو شناخته شده ترین سبک در اشعار ژاپن است. هایکو که در ابتدا هوکو نامیده می‌شد، در قرن نوزدهم وقتی شاعر معروف هایکو، ماساوکا شیکی آن را به هایکو تغییر نام داد، به صورت یک شعر مستقل خود درآمد. شیکی – به همراه کوبایاشی عیسی (1728–1828)، ماتسوئو باشو (1644–1694) و یوسا بوسون (1716–1784) یکی از چهار استاد معروف هایکو بود. اشعار هایکو قافیه نداشته و 17 هجایی هستند. مضمون اشعار هایکو طبیعت و فصلهاست.

2- کانشی: کانشی معادل کلمه « شعر» در چینی است که در آن اشعار ژاپنی به زبان چینی نوشته می‌شود. کانشی ژانر رایج در دوره هی آن و مورد علاقه طبقه اشراف بود.

3- رنگا: سبک شعری رِنگا در قرن دوازدهم به روی کار آمد. رنگا یک سبک مشارکتی است . شامل یک یا دو قطعه است و قطعه‌ی آغازین هاکو نامیده می‌شود. یک شاعر مصرع آغازین رنگا را در 17 هجا و در سه ستون می‌نویسد. و شاعر دیگر قطعه دوم را که یک دو بیتی است و هفت هجا دارد، می‌نویسد. این الگو تکرار می‌شود.

4- رنکو: رنکو نوع دیگری از شعرسرایی به سبک مشارکتی است و شاعران مختلفی مصرع‌های دو خطی را می‌نویسند. رنکو دارای مضامین خنده دار و گاهی هجوآمیز است. رنکو برای شاعران نوعی سرگرمی محسوب می‌شد زیرا دور هم جمع می‌شدند و اشعار خنده داری را می‌سراییدند.

5- واکا: ابتدایی ترین فرم شعر ژاپنی به عنوان واکا شناخته می‌شود که به هر ژانر شعری که به زبان ژاپنی سروده می‌شود اشاره دارد. در دوران باستان، طبقه اشرافی، اغلب به جای نامه واکا رد و بدل می‌کردند. در دوره هی آن، زنان سراینده واکا بودند زیرا مردان در آن دوران به زبان چینی می‌نوشتند. برخی از معروف ترین مجموعه‌های شعر ژاپنی واکا هستند.

6- تانکا: تانکا نام مدرن شعر کلاسیک ژاپنی و به معنی شعرهای کوتاه است. شعر تانکا قافیه ندارد.

7- هایکای: هایکای شعری متشکل از ابیات به هم مرتبط است که در آن از جناس استفاده می‌شود. ماتسو باشو بهترین شاعر شناخته شده دوره ادو و این سبک بود. اشعار هایکایی بیش از 100 بیت دارند.

8- هایبان: در قرن هفدهم، ماتسو باشو این شکل از شعر را که ترکیبی از هایکو و نثر است، رواج داد.

9- کاتاوتا: کاتاوتا غالبا شعر ناتمام نامیده می‌شود. گویی که عاشقی معشوقش را خطاب می‌کند.وقتی معشوق پاسخ می‌دهد دو کاتاوتا به یک سدوکا تبدیل می‌شوند.

10- سدوکا: سدوکا شعر فراخوان و پاسخ است که از ابیات کاتاوتا تشکیل شده است. بیت اول کاتاوتا است که عاشق سوالی را برای معشوق مطرح می‌کند. و بیت دوم پاسخ معشوق است که در قالب کاتاوتا نوشته می‌شود.